Turystyka

Malowniczy obszar Gminy Mrocza położony na Wysoczyźnie Krajeńskiej, w zachodniej części województwa Kujawsko – Pomorskiego jest bogaty licznie występujące walory przyrodnicze oraz kulturowe. Najważniejsze z nich to 21 jezior (o powierzchni w sumie 374 ha, z czego dominujące znaczenie ma 6 jezior zajmujących łącznie 324 ha : Witosławskie, Wieleckie, Rościmińskie Duże, Rościmińskie Małe, Miętus, Ostrowo) i rzeki - Rokitka i Orla (których długość w gminie wynosi 31,3 km), Krajeński Park Krajobrazowy, Rezerwat „Jezioro Wieleckie”, 11 parków wiejskich, międzynarodowa ścieżka rowerowa EURO - ROUTE R-1 prowadząca znad kanału La Manche we Francji do Moskwy oraz obiekty zabytkowe (sakralne, zespoły dworskie oraz parkowo-pałacowe, w tym zabytki architektury) i imprezy kulturalne o zasięgu lokalnym i wojewódzkim.

 

Walory przyrodnicze i zagospodarowanie turystyczne

Krajeński Park Krajobrazowy

Północna część gminy Mrocza (tj. część sołectw: Rościmin, Witosław, Białowieża i Wiele) włączona została do Krajeńskiego Parku Krajobrazowego ze względu na szczególnie cenne i niepowtarzalne walory przyrodnicze, wyjątkową różnorodność i walory estetyczne, krajobrazy, a ponadto na znaczące wartości historyczne i kulturowe. Park powstał w celu zachowania unikalnego środowiska przyrodniczego, swoistych cech krajobrazu oraz wartości kulturowych charakterystycznych dla regionu Pojezierza Krajeńskiego. Na terenach leśnych występuje duże zróżnicowanie roślinności, co związane jest z bogactwem form rzeźb terenu. W runie leśnym, na bagnach i torfowiskach napotkać można liczne stanowiska roślin chronionych i rzadkich. Licznie występuje zwierzyna łowna: jelenie, sarny, daniele, dziki, lisy, zające, kuropatwy i bażanty. Do najciekawszych gatunków chronionych należą: bocian czarny, żuraw, czapla, łabędź, rzadko spotykany rybołów bielik i cietrzewie, a spośród ssaków wydry i bobry oraz rzadziej spotykane łosie. Z gadów i płazów spotkać można: jaszczurki, zaskrońce, padalce, żmije i żaby. Rzeźba terenu KPK jest bardzo zróżnicowana. Występują tu liczne, dobrze zachowane formy geomorfologiczne związane z glacjalnym cyklem rzeźbotwórczym, takie jak: ozy (największe nagromadzenia w województwie), drumliny, kemy, wzgórza morenowe i rynny jeziorne.

Na terenie gminy Mrocza znajduje się niewielki fragment „Obszaru Chronionego Krajobrazu Rynien Jezior Byszewskich" we wschodniej części gminy w otoczeniu jeziora Słupowskiego (Drzewianowskiego) o powierzchni 200 ha, co stanowi 1,4% ogólnej powierzchni gminy. Ma on za zadanie ochronę walorów krajobrazowych, przyrodniczych, kulturowych i turystycznych oraz podnoszenie walorów krajobrazowo-estetycznych tego terenu.

Świetlica wiejska z zapleczem ornitologicznym w Wielu gm. Mrocza - Ekomuzeum Doliny Noteci

Na obszarze Krajeńskiego Parku Krajobrazowego istnieją cztery rezerwaty, w tym "Jezioro Wieleckie" – rezerwat o powierzchni 102,76 ha utworzony na mocy Rozporządzenia Wojewody Kujawsko-Pomorskiego nr 17 z dnia 11.08.2005 r., rezerwat wodny, typ faunistyczny, podtyp - rezerwat ptaków. Są to tereny o unikalnej wartości przyrodniczej stanowiące ostoję ponad 140 gatunków ptaków. Występują tu bardzo rzadkie, zarówno w skali kraju, jak i Europy gatunki ptaków będące przedmiotem zainteresowania ornitologów.

Budynek świetlicy wiejskiej z zapleczemornitologicznym w Wielu został przyjęty jako obiekt Ekomuzeum Doliny Noteci. Jest to budynek wolnostojący, parterowy, jednokondygnacyjny, z dachem wielospadowym. W budynku została wydzielona sala główna, która posiada ok.60-70 miejsc siedzących oraz zaplecze kuchenne. W świetlicy są umiejscowione także dwa pomieszczenia ornitologiczne dla ornitologów, młodzieży, osób zainteresowanych obserwowaniem ptaków (birdwatching), prowadzeniem badań oraz rozwijaniem zainteresowań przyrodniczych. Dodatkowo świetlica będzie stanowiła bazę dydaktyczną, miejsce zajęć terenowych dla studentów, wycieczek szkolnych dla uczniów oraz turystów. Ponadto w budynku znajdują się pomieszczenia higieniczno-sanitarne oraz szatnia z hallem wejściowym. Gmina Mrocza podjęła także współpracę z Uniwersytetem Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, która obejmować ma m.in. organizację na terenie gminy studenckich zajęć terenowych w ramach programów studiów prowadzonych kierunków. Podpisano także umowę partnerską z Miejsko – Gminnym Ośrodkiem Kultury i Rekreacji w Mroczy odnośnie m.in. prowadzenia zajęć dodatkowych, edukacji ekologicznej dla dzieci w przedmiotowym budynku. Warunki przyrodniczo – krajobrazowe Wiela pozwalają na zorganizowanie aktywnych i atrakcyjnych zajęć dla każdej grupy wiekowej o każdej porze roku. Władze Gminy Mrocza wraz z Miejsko - Gminnym Ośrodkiem Kultury i Rekreacji w Mroczy (zarządcą świetlicy wiejskiej w Wielu) podjęły także współpracę z Uniwersytetem Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, która obejmować ma edukacje ekologiczną, w tym organizację studenckich zajęć terenowych w ramach programów studiów prowadzonych kierunków. Wspólne działania zapoczątkowano także ze Stowarzyszeniem „Partnerstwo dla Krajny i Pałuk” oraz szkołami z terenu powiatu nakielskiego odnośnie zajęć edukacyjnych dla dzieci typu „zielona szkoła”.

Budynek świetlicy z pomieszczeniami ornitologicznymi wraz ze szlakiem turystycznym stanowi doskonały kompleks przyrodniczo – edukacyjny.Gmina Mrocza w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego otrzymała dofinansowanie na zadania pn. „Modernizacja szlaku turystycznego łączącego miejscowość Wiele z rezerwatem jezioro Wieleckie – etap I ”, w ramach którego wybudowano szlak turystyczny o długości 410,4 mb łączący świetlicę wiejską z rezerwatem „Jezioro Wieleckie”. Wyposażony jest on w 14 tablic opisujących zasoby przyrodnicze (głównie ornitologiczne). Opisana jest także fauna i flora rezerwatu, gatunki ptaków, jakie można spotkać w rezerwacie oraz regulamin rezerwatu. Dodatkowo na szlaku turystycznym ustawione zostały ławeczki, miejsca w których można odpocząć. Na końcu szlaku, nad Jeziorem Wieleckim, znajduje się drewniana wieża widokowawybudowana w ramach dofinansowania unijnego pozyskanego przez Krajeński Park Krajobrazowy. Umożliwia ona prowadzenie obserwacji ptaków oraz pozwala na prowadzenie edukacji ekologicznej w oparciu o zasoby rezerwatu.
 

Pomniki przyrody

Na terenie gminy Mrocza znajdują się wiele pomników przyrody, w tym m in. przy drodze z Białowieży do Matyldzina dęby bezszypułkowe i klon pospolity, w Izabeli (park podworski) buk zwyczajny, jesion wyniosły i dęby bezszypułkowe, w Kaźmierzewie (przy drodze do Orzelskiego Młyna) dąb szypułkowy, w Modrakowie (park podworski) dęby szypułkowe, dąb czerwony, buki zwyczajne odmiany czerwonolistnej, wiąz pospolity i jodła biała, w Mroczy dąb bezszypułkowy na placu przy Szkole Podstawowej i wiąz szypułkowy w parku podworskim, w Witosławiu (park podworski) lipa drobnolistna, dęby szypułkowe, jesiony i sosny wejmutki oraz na pobliskich łąkach dęby bezszypułkowe i szypułkowe dwuwierzchołkowe, jesion wyniosły, buk zwyczajny i platan klonolistny, w Wyrzy dąb szypułkowe oraz na terenach leśnych Gminy Mrocza daglezja, dęby szypułkowe, cis pospolity, lipy pospolite.

 

Parki wiejskie (podworskie)

Na terenie gminy występuje kilkanaście parków wiejskich, zwanych również podworskimi. Wiele drzew o cechach spełniających kryteria pomnika przyrody rośnie właśnie w takich parkach. Znajdują się one w miejscowościach: Drążno, Drążonek, Izabela, Jadwigowo, Kosowo, Krukówko, Modrakowo, Orle, Samsieczynek i Wyrza oraz park podworski w Mroczy i Witosławiu. Zajmują one obszary pokryte drzewostanem, ukształtowane w ogrody, posiadają wartość historyczną, przestrzennie – kompozycyjną i przyrodniczą wzbogacając i urozmaicając środowisko przyrodnicze.


Zabytki

Na obszarze Miasta i Gminy Mrocza znajduje się wiele bezcennych i unikatowych obiektów i zespołów zabytkowych objętych ochroną konserwatorską. W wielu przypadkach to one są magnesem przyciągającym turystów chcących zobaczyć ślady przeszłości.

Wśród tych najważniejszych wyróżniają się:

-kościół w Orlu w sołectwie Witosław, wybudowany w XV wieku i odbudowany w wieku XIX. Jedna z najznaczniejszych odbudów kościoła miała miejsce w 1873r.,

- Orzelski Młyn- wieś w sołectwie Kaźmierzewo, gdzie znajduje się zabytkowy drewniany młyn wodny z XVIII w.

- Miasto Mrocza zachowało średniowieczny układ architektoniczny, a zabudowę tworzą kamieniczki z końca XVIII, XIX i początku XX wieku stanowiące piękną ozdobę miasta

- Na uwagę zasługuje również kościół parafialny w Mroczy wybudowany z 1932r. z zachowanym wyposażeniem wcześniejszych świątyń.
 

Szlaki turystyczne (sieć szlaków pieszych, rowerowych, spływów kajakowych)

- Szlak im. Stanisława Łabędzińskiego (niebieski) - Pieszy, 20 km, szlak turystycznyz Więcborka, który biegnie nad Jeziorem Rościmińskim Dużym przez miejscowości: Rościmin i Orle do Witosławia. Jego trasa przebiega następująco: rozpoczyna się na dworcu PKP i PKS w Więcborku – promenada – Wzgórze św. Katarzyny – plaża i pole biwakowe – wiadukt nad Orlą – Runowo Krajeńskie – Jeziora: Czarmuń, Rościmińskie – Rościmin – Witosław PKP i PKS.

- Międzynarodowa ścieżka rowerowa EURO - ROUTE R1. Stanowi ona przedłużenie istniejącego w Europie Zachodniej szlaku rowerowego Francja – Holandia – Belgia – Niemcy. Po opuszczeniu granic Polski, trasa przebiega przez Kaliningrad i Sankt Petersburg, aż do Moskwy. W powiązaniach międzyregionalnych trasa łączy Ziemię Lubuską z Ziemią Notecką, a także Pojezierzem Krajeńskim i Ziemią Chełmińską. Na terenie Polski EURO-ROUTE R-1 ma długość 675 km. Na terenie naszej gminy przebiega przez miejscowość Izabela, Białowieża, Mrocza a następnie w stronę Wąwelna (gmina Sośno). W granicach gminy Mrocza biegnie ona nad Jeziorem Rościmińskim Dużym przez Rościmin, Orle i Witosław.

- Rowerowy szlak Nakielsko - Mrotecki, którego trasa rozpoczyna się w Nakle dalej biegnie przez Karnowo, Chrząstowo, Olszewkę, Dębowo, Broniewo, Kaźmierzewo, Witosław, Rościmin, Wiele, Mroczę, Krukówko, Drążonek, Suchary, Gumnowice, Ślesin, Gorzeń, Potulice, Występ do Nakła (wytyczony w ramach projektu Fundacji „Partnerstwo dla Krajny i Pałuk” pn. „Szlakami Krajny i Pałuk - Młodzi przecierają szlaki”, realizowanego z II schematu Pilotażu LEADER)

- Trasa NW Mrocza – Rościmin

Oznakowana trasa nordic walkingMrocza- ul. Piotra - Wiele – (przy jeziorze Wieleckim) - Wiele (nad jeziorem Mintarz) - Rościmin – nad jeziorem Rościmińskim Małym zakończona miejscem ogniskowym.


Baza rekreacyjno – turystyczno - sportowa

Wody powierzchniowe zajmują w gminie Mrocza 501 ha, co stanowi 3,3 % powierzchni. Występuje tu 21 jezior o powierzchni ponad 1 ha. Ich ogólna powierzchnia wynosi 374,1 ha. Zbiorników o powierzchni poniżej 1 ha stwierdzono ponad 150, a zajęta przez nie powierzchnia wynosi około 35 hektarów. Łącznie wody stojące zajmują więc około 409 ha.

Przez teren gminy przepływają cieki: Orla, Rokita i Krówka oraz Kanał Orla łączący Orlę i Rokitkę. Północno - wschodnia część gminy położona jest w zlewni rzeki Wisły (I rzędu), w której wyróżniamy - zlewnię III rzędu rzeki Krówki. Pozostała część gminy położona jest w zlewni rzeki Odry (I rzędu), w której wyróżniamy: zlewnię IV rzędu rzeki Rokitki
i zlewnię V rzędu rzeki Orli z Kanałem Orla.

Tabela 1. Sposób wykorzystywania rekreacyjnego jezior o powierzchni powyżej 10 ha w Gminie Mrocza

Gmina Mrocza to liczne jeziora o różnej powierzchni pełniące funkcję rekreacyjno-wypoczynkową. W rozumieniu ustawy Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001r. z późn. zm. Gmina Mrocza nie posiada kąpielisk. Są to miejsca zwyczajowo przyjęte do kąpieli – niestrzeżone: Jezioro Witosławskie w Witosławiu, Jezioro Rościmińskie Małe w Rościminie, Jezioro Rościmińskie Duże w Rościminie, Jezioro Mintarz (Miętus) we Wielu, Jezioro Małe w Ostrowie i Jezioro Hetmańskie w Mroczy. Ponadto nad Jeziorem Słupowskim w Drzewianowie i Jeziorem Wielkim w Samsieczynku oprócz plaży i kąpieliska niestrzeżonego oraz wędkarstwa są rekreacyjne ogródki działkowe.

 

Harcerska Stanica Wodna

W Harcerskiej Stanicy Wodnej w Rościminie nad jeziorem "Rościmińskim Małym" panują wyśmienite warunki do uprawiania sportów wodnych i właśnie ten kompleks ma umożliwić spędzanie wolnego czasu w ten sposób.

Gmina Mrocza w 2011r. podpisała porozumienie z Chorągwią Kujawsko-Pomorską Związku Harcerstwa Polskiego na rzecz utworzenia Harcerskiej Stanicy Wodnej w Rościminie. Teren gminny pod Stanicę został przekazany w użytkowanie Chorągwi K-P ZHP na okres 10 lat, co umożliwia aplikowanie o środki na dofinansowanie inwestycji. Budowę Harcerskiej Stanicy Wodnej w Rościminie rozpoczęto w sierpniu 2013r. Uroczyste otwarcie obiektu po zakończeniu I etapu budowy odbyło się w lipcu 2014r. Inwestorem inwestycji jest Chorągiew Kujawsko – Pomorska ZHP. W skład budynku wchodzi bosmanka, sala konferencyjno-szkoleniowa, hangar na sprzęt, zaplecze gospodarczo-sanitarne.

Docelowo ma powstać obiekt z bazą noclegową dla 60-100 osób w postaci drewnianych domków z sanitariatami, świetlicami programowymi, wiatami oraz kręgiem ogniskowym z małym amfiteatrem, zapleczem żywieniowym wraz z kuchnią przystosowaną do możliwości korzystania z cateringu, budynkiem hangaru umożliwiającego przechowywanie i drobne naprawy sprzętu pływającego oraz tzw. pływającymi pomostami. Stanica ma być również bazą stanowiącą przystanek dla obozów harcerskich. Pierwsze obozy harcerskie dla grup harcerzy oraz członków Młodzieżowych Drużyn OSP odbędą się już w lipcu br. Ta inwestycja z pewnością przyczyni się do popularyzacji aktywnego trybu życia i promocji walorów krajoznawczo-turystycznych . W przyszłości zaplanowano również budowę boisk do gier zespołowych (siatkówki, koszykówki) i uzbrojonego pola namiotowego, zakup pływającego sprzętu wodnego, w tym rowerów wodnych, łodzi wiosłowych i motorówki asekuracyjnej oraz niezbędnego sprzętu sportowego, wyposażenia zarówno pomieszczeń mieszkalnych, jak i programowych oraz wprowadzenie oferty zajęć z zakresu edukacji ekologicznej dla mieszkańców gminy Mrocza i powiatu nakielskiego. Utworzenie HSW nad jeziorem przynosi nowe możliwości dla mieszkańców w zakresie aktywnego spędzania czasu, a przede wszystkim przyczyni się do rozwoju turystyki i rekreacji wodnej. Dobrze wyposażona przystań oraz pomieszczenia do realizacji zajęć programowych otworzą drogę do organizacji obozów i szkoleń bezpośrednio związanych z wodą, zarówno o tematyce specjalistycznej, jak i typowo rekreacyjnej. ChKP ZHP opracuje na rzecz Harcerskiej Stanicy Wodnej formułę systemowej i stałej współpracy z placówkami edukacyjnymi i wychowawczymi z gminy Mrocza oraz powiatu nakielskiego.


Wypożyczalnia kajaków - Harcerska Stanica Wodna ZHP w Rościminie nad Jeziorem Rościmińskim Małym

Od 1 maja do 30 września przystań otwarta jest codziennie w godzinach 11:00 – 19:00. Można w niej wypożyczyć sprzęt typu: kajak 1 i 2 osobowy, łódź wiosłowa, łódź ratownicza, przyczepa kajakowa.


Turystyka kwalifikowana – jeździectwo, wędkarstwo, łowiectwo

- w miejscowości Wyrza: Janowo, właściciel Roman Gwizdała Lazur Sp. z o.o., Stajnia Janowo Młyn, Hotel dla koni, Wyrza 11

- na terenie gminy działa osiem kół łowieckich

 

Centrum Turystyki Rowerowej w Krukówku

Budynek świetlicy wiejskiej wraz z miasteczkiem ruchu drogowego oraz wypożyczalnią rowerów.

 

Geocaching

Gmina Mrocza promuje swoje walory również dzięki coraz modniejszej w Polsce aktywnej formie spędzania wolnego czasu, jaką jest geocaching. Jest to zabawa turystyczna polegająca na poznawaniu ciekawych miejsc w danym rejonie za pomocą odnajdowania specjalnych "skrzyneczek - skarbów" za pomocą odbiornika GPS. Celem jest odnalezienie ukrytej wcześniej przez innego gracza "skrytki"- tzw. kesza, odnotowanie tego faktu własnoręcznie w dzienniku "logbooku"-znajdującym się w skrytce a następnie na specjalnej stronie internetowej. Gra polega na odnalezieniu jak największej liczby tak ukrytych "skarbów", co jest premiowane punktami na stronie internetowej. Osoba umieszczająca kesza w skrytce fotografuje okolicę, w której kesz jest zlokalizowany, zamieszcza krótki opis oraz wyznacza poziom trudności. W ten sposób w Polsce umieszczono już ponad 7 tysięcy skrytek.

Na terenie gminy Mrocza również umieszczone zostały skrytki - kesze w najciekawszych miejscach. Na tę chwilę jest ich już 34. W gminie Mrocza większość keszy została założona w ramach współpracy Urzędu Miasta i Gminy Mrocza z Lokalną Grupą Działania w Nakle nad Notecią, ale są też skrytki zakładane są przez osoby prywatne. Kesze umieszczane są w miejscach ważnych dla lokalnej społeczności z różnych względów, na co wskazują również nazwy keszy. Są to miejsca o wartości historycznej, architektonicznej czy wartości turystycznej. "Skarby" ukryte w okolicy Mroczy można zobaczyć wchodząc w następujący link: http://www.geocaching.com/map/?ll=53.18931,17.53539#?ll=53.24986,17.53607&z=13

O każdym z miejsc, gdzie ukryte są kesze jest napisane kilka istotnych dla keszerów czy turystów informacji.

Baza noclegowa

Ośrodki wypoczynkowe

Są to tereny ogródków działkowych, które w rzeczywistości przez budowę domków letniskowych pełnią funkcję rekreacyjną. Na terenie gminy Mrocza znajdują się dwa takie ośrodki. Największy i najlepiej zagospodarowany zespół takich działek znajduje się w miejscowości Drzewianowo, nad jeziorem Drzewianowskim (2/3 powierzchni tego akwenu leżą w granicach naszej gminy). Drugi mniejszy zespół znajduje się w Samsieczynku nad Jeziorem Wielkim.

Ośrodek Sportowo - Rekreacyjny (Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury i Rekreacji w Mroczy), ul. Sportowa 1 (Stadion Miejski)

Budynek usytuowany jest w zaciszu, wśród zieleni na terenie Stadionu Miejskiego w Mroczy. Ośrodek dysponuje siedmioma pokojami. Ponadto w Ośrodku znajduje się : sala konferencyjna dla 20 osób gdzie można organizować konferencje, szkolenia, siłownia, sauna oraz sala treningowa (link do strony).

Pola namiotowe

- W miejscowości Rościmin nad Jeziorem Rościmińskim Małym jest przygotowana plaża z pomostem oraz polem namiotowym, która jest uzbrojona w energię elektryczną, wodę oraz parking. W odległości kilkudziesięciu metrów od plaży jest  sklep spożywczy.
- Pięknie położona plaża znajduje się także w Witosławiu nad jeziorem Witosławskim. Teren uzbrojony jest w energię elektryczną, wodę, sanitariaty oraz parking.

Gospodarstwo agroturystyczne

Na terenie naszej gminy funkcjonuje jedno gospodarstwo agroturystyczne: w miejscowości Wyrza: Janowo, właściciel Roman Gwizdała Lazur Sp. z o.o., Stajnia Janowo Młyn, Hotel dla koni, Wyrza 11.

Baza sportowo - rekreacyjna
- W Mroczy znajduje się kompleks sportowy na Stadionie Miejskim, w skład którego wchodzą dwie płyty boiska (płyta główna z trybunami i boczna), bieżnia, Ośrodek Hotelowo-Rekreacyjny z siłownią i sauną oraz Ośrodek Przygotowań Olimpijskich.
- Hala Widowiskowo – Sportowa w Mroczy przy ul. Piłsudskiego 2 ( dawniej ul.30 –lecia LWP) w Mroczy (link do strony)
- boiska wielofunkcyjne typu „Orlik” w miejscowości Mrocza oraz Witosław (przy szkołach podstawowych)
- bezpieczne place zabaw przy szkołach podstawowych w Mroczy i Witosławiu oraz w sołectwach
- siłownia zewnętrzna przy SP w Mroczy