Gmina Mrocza

Gmina Mrocza

Gmina Mrocza leży na południowo-wschodnim krańcu Pojezierza Południowopomorskiego, na Pojezierzu Krajeńskim, w zachodniej części województwa kujawsko-pomorskiego, w powiecie nakielskim. Sąsiaduje z gminami: Więcbork, Sośno (powiat sępoleński), Sicienko (powiat bydgoski ziemski), Nakło nad Notecią, Sadki (powiat nakielski) oraz Łobżenica (powiat pilski - woj. wielkopolskie). Zachodnia granica gminy jest jednocześnie granicą województwa kujawsko-pomorskiego i wielkopolskiego.


Rzeźba terenu ukształtowana została głównie w wyniku procesów akumulacji glacjalnej, w mniejszym stopniu fluwioglacjalnej i akumulacji biogennej. Do form akumulacyjnych należy zaliczyć zespół moren czołowych występujących przede wszystkim w północnej części gminy (na północ i wschód od Mroczy). Zaznaczają się one wyraźnie w otoczeniu. Wysokości w tym rejonie osiągają 115-120 m.n.p.m., a większość obszaru jest zalesiona. Wyraźnie ukształtował się również zespół form martwego lodu - kemów, moren martwego lodu, występujących w okolicy Mroczy i w otoczeniu jeziora Wieleckiego. Są to najwyższe wzniesienia w gminie. Największa powierzchnię zajmuje morena denna, zarówno płaska, jak i falista. Deniwelacje nie przekraczają 6-8 m, a formy mają charakter wielopromienny. W południowej części gminy, wzdłuż doliny Rokitki, ciągnie się strefa płytkiego sandru, o niewielkiej akumulacji materiału piaszczystego.

Warunki glebowo - klimatyczne

Gleby utworzone z utworów kształtowanych przez lądolód w okresie zlodowacenia środkowo-polskiego składają się głównie z piasków i glin zwałowych. Na terenie gminy dominują gleby brunatne wyługowane (60%) oraz gleby rdzawe (23%). Trwałe użytki zielone usytuowane są na glebach murszowo-mineralnych (7%), mułowo-torfowych (4%) oraz w niewielkim stopniu na glebach torfowych murszowo-torfowych.
Znaczny wpływ na strukturę użytkowania gruntów gminy Mrocza ma klimat, który jest charakterystyczny dla dzielnicy bydgoskiej [Kondracki,1980]. Klimat ma charakter przejściowy pomiędzy chłodną i dość wilgotną dzielnicą pomorską a cieplejszą i suchą dzielnicą środkową. Opady wynoszą średnio rocznie około 500-550 mm. Okres wegetacji trwa 210-215 dni, ze średnią temperaturą roku 7,6 ° C.


Wody powierzchniowe

Wody powierzchniowe jezior zajmują w gminie 381,52  ha. Występuje tu 18 jezior o powierzchni ponad 1 ha, ale dominujące znaczenie ma 6 jezior zajmujących łącznie 328,43 ha (Witosławskie, Wieleckie, Rościmińskie Duże, Rościmińskie Małe, Miętus, Ostrowo). 

Długość rzek w gminie wynosi 40,67 km, z tego uregulowanych zostało 18,53 km (Rokitka). Długość rowów melioracyjnych wynosi 129,2 km, z czego zdecydowana większość występuje w rejonie jez. Wieleckiego, Ostrowa i doliny Rokitki. Powierzchnia obszarów z wysokim poziomem wód podziemnych w obrębie użytków rolnych wynosi 1152 ha, z tego 990 ha przypada na trwałe użytki zielone, pozostała powierzchnia to w większości obniżenia na wysoczyźnie morenowej. Zalesione tereny z wysokim poziomem wód podziemnych zajmują około 480 ha i występują głównie w dolinie Orli oraz w strefach przybrzeżnych jezior: Witosławskiego, Rościmińskiego (Małego i Dużego), Miętusa, Mroteckiego, a także na południe od Izabeli.

Lasy i zbiorowiska leśne

Gmina Mrocza obejmuje obszar stosunkowo słabo zalesiony, gdyż lasy zajmują tu prawie16% terenu, przy średniej w byłym województwie bydgoskim 31%. Jednak, z uwagi na stosunkowo małe zaludnienie, na jednego mieszkańca przypada 0,47 ha lasu, czyli o ponad 0,2 ha więcej niż w całym byłym województwie bydgoskim. Przeciętny wiek drzewostanów wynosi 64 lata, a przeciętna ich zasobność 258 m3 / ha. Dominują lasy stanowiące własność Skarbu Państwa (91,8 %).

Lasy gminy kształtują się na siedliskach żyznych i wyróżniają się stosunkowo wysokim wiekiem. Największy kompleks leśny położony jest w jej północno - wschodniej części. Pozostałe związane są głównie z dolinami rzecznymi i zajmują mniejsze powierzchnie. Charakter i wygląd lasów gminy Mrocza określają panujące w warstwie drzew: brzoza brodawkowata (Betula pendula ), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), dąb szypułkowy (Quercus robur ), olsza czarna (Alnus glutinosa), sosna zwyczajna (Pinus sylvestris ).
Pod względem fitosocjologicznym lasy te należą do pięciu najczęściej spotykanych zespołów roślinnych:

Grąd środkowoeuropejski (Galio silvatici - carpinetum)
Subborealny bór mieszany (Pino - Quercetum)
Łęgi jesionowo - wiązowe (Ficario - Ulmetum camestri)
Łęgi olszowe i jesionowo - olszowe (Ciraeo - Alnetum)
Ols środkowoeuropejski (Carici elongatae - Alnetum)
Cechą wyróżniającą lasy gminy Mrocza jest przewaga układów o znacznym udziale drzew liściastych, choć łęgi i olsy zajmują stosunkowo niewielkie powierzchnie.


Gmina w liczbach, statystyka

Powierzchnia: 15.071 ha - ogółem ( miasto : 432 ha, gmina :14.639 ha)

a) użytki rolne : 11.052 ha
b) grunty orne : 9.957 ha
c) lasy : 2.289 ha
d) wody powierzchniowe : 501 ha , w tym jeziora : 374 ha
e) miejscowości : 29
f) sołectw : 15

Ludność: około 9000 osób - ogółem

a) miasto Mrocza : 45%
b) obszar wiejski: 55%

W granicach gminy znajdują się następujące miejscowości :

Białowieża - wieś sołecka
Chwałka
Dąbrowice
Drążno - wieś sołecka
Drążonek
Drzewianowo - wieś sołecka
Izabela - wieś sołecka
Jadwigowo
Jeziorki Zabartowskie - wieś sołecka
Kaźmierzewo - wieś sołecka
Kosowo - wieś sołecka
Kozia Góra
Konstantowo
Krukówko - wieś sołecka
Matyldzin - wieś sołecka
Modrakowo
Orle
Orlinek
Ostrowo - wieś sołecka
Orzelski Młyn
Podgórz
Rajgród
Rościmin - wieś sołecka
Samsieczynek - wieś sołecka
Słupówko
Wiele - wieś sołecka
Witosław - wieś sołecka
Wyrza - wieś sołecka
Zdrogowo